Czym jest wspomniany w tytule GIIF? To skrót określający Generalnego Inspektora Informacji Finansowej – istotnego organu administracji finansowej w Polsce. Generalny Inspektor Informacji Finansowej to osoba, którą uznaje się za jedną z dwóch osób – obok Ministra Finansów – odpowiedzialnych za działania krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu). A raportowanie do GIIF? Przejdźmy do szczegółów.
W swoich obowiązkach GIIF jest wspierany przez Departament Informacji Finansowej Ministerstwa Finansów. Wspólnie tworzą jednostkę analityki finansowej zgodnie z przepisami Unii Europejskiej. Czym dokładnie zajmuje się GIIF? Przede wszystkim ma za zadanie zdobywać, gromadzić i analizować informacje na temat prania pieniędzy pozyskanych z nielegalnych źródeł oraz przeciwdziałać dopuszczaniu ich do obrotu. Zapobiega też finansowaniu terroryzmu poprzez m.in. śledzenie podejrzanych transakcji, kontrolowanie rachunków wzbudzających podejrzenia, informowanie odpowiednich organów o możliwości popełnię przestępstwa w aspekcie prowadzenia działalności terrorystycznej przez dany podmiot, etc.
Zgodnie z wymienioną wyżej ustawą wszystkie transakcje finansowe dokonywane na terenie naszego kraju są monitorowane. Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim to, że GIIF może kontrolować transakcje dokonywane w Polsce i dotyczące np. posiadania czy przeniesienia majątku, wszelkich przelewów i przekazów pieniężnych, transakcji gotówkowych, obrotu wartościami dewizowymi, zamiany wierzytelności na udziały czy akcje, etc.
Instytucje obowiązane, czyli kto?
Regulacje finansowe, o których wspominamy powyżej, mają za zadanie powstrzymanie przepływu i wykorzystywania środków pieniężnych pochodzących z nielegalnych źródeł. Podmioty wymienione w art. 2 ust. 1 ustawy o GIIF to tak zwane instytucje obowiązane, tj. podmioty zarówno z sektora finansowego, jak niefinansowego, które oferują usługi lub produkty mogące być wykorzystane – wbrew ich przeznaczeniu – do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Są̨ one zobligowane do rejestracji wybranych rodzajów transakcji, o których napiszemy za chwilę. Do instytucji obowiązanych zaliczamy firmy, instytucje, stowarzyszenia, organizacje, czy przedsiębiorców indywidualnych – są to m.in.: banki oraz oddziały banków zagranicznych, banki powiernicze, instytucje kredytowe, finansowe i płatnicze, domy maklerskie, agenci rozliczeniowi, instytucie pieniądza elektronicznego, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, kantory stacjonarne i internetowe, lombardy i komisy, firmy działające w branży gier losowych, adwokaci, radcowie prawni, notariusze, doradcy podatkowi, biegli rewidenci, pośrednicy nieruchomosci, domy i portale aukcyjne, antykwariaty, fundacje, stowarzyszenia, oraz przedsiębiorcy, którzy dokonują transakcji gotówkowych na kwoty w wysokości co najmniej 10 000 euro. .
Transakcja ponadprogowa a transakcja podejrzana
Aby dobrze interpretować działania GIIF na pewno należy dobrze zrozumieć podstawowe pojęcia, które mają znaczenie w zestawieniach przygotowywanych i przekazywanych przez instytucje obowiązane do GIIF – mówimy tu o transakcji, transakcji ponadprogowej i transakcja podejrzanej.
Transakcja to czynność prawna lub faktyczna, na podstawie której dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych, albo czynność prawna lub faktyczna dokonywana w celu przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych.
Transakcja podejrzana lub wątpliwa to taka transakcja, w przypadku której występują okoliczności mogące wskazywać na jej związek z praniem pieniędzy albo finansowaniem terroryzmu (art. 8 ust. 3 ustawy).
Transakcja ponadprogowa to transakcja o równowartości 15.000 euro lub większej, bez względu na to, czy są̨ one przeprowadzone za pomocą̨ jednej operacji, czy też większej ich liczby, o ile istnieje ściśle powiązanie między nimi (art. 8 ust. 1 ustawy),
Zawiadomienia o transakcjach ponadprogowych i podejrzanych do GIIF to jedno z podstawowych zadań instytucji obowiązanych, o których już wspominaliśmy. Są one zobligowane m.in. do raportowania tego typu transakcji, przekazywania GIIF formularzy identyfikujących instytucję obowiązaną, udostępniania GIIF wszystkich informacji, które mogą mieć znaczenie dla walki z tzw. „praniem pieniędzy”, czy finansowaniem terroryzmu. Co ważne, na zlecenie GIIF, instytucje zobowiązane mogą zablokować rachunek wskazanej instytucji, wstrzymać transakcje, a nawet nie zgodzić się na udzielenie kredytu czy darowizny. Za niedostarczenie odpowiednich danych Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej instytucjom obowiązanym grozi odpowiedzialność karna.
Czym jest polski system AML?
System AML (z ang. Anti-Money Laundering) w Polsce tworzą wszystkie podmioty zobligowane do przestrzegania regulacji prawnych związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Są to w szczególności:
- instytucje obowiązane, o których pisaliśmy powyżej,
- organy informacji finansowej – organy administracji rządowej, w tym minister uprawniony do prowadzenia spraw dotyczących instytucji finansowych i Generalny Inspektor Informacji Finansowej, którzy posiadają uprawnienia do prowadzenia spraw związanych z zapobieganiem wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł,
- jednostki współpracujące – w tym m.in. organy administracji rządowej i samorządowej, Najwyższa Izba Kontroli, Komisja Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski,
- uczestnicy obrotu finansowego – obywatele Polski i każdej firmy prowadzącej działalność w Polsce.
Działania tych podmiotów, ich prawa i obowiązki reguluje ustawa AML z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw, która określa m.in. zasady i tryb działań mających na celu uniemożliwienie wprowadzania do legalnego obrotu finansowego środków i wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych źródeł, czyli z działalności przestępczej, nieujawnionych źródeł, czyli z działalności, od której nie zostały zapłacone podatki (tzw. szara strefa).
Polskie ustawodawstwo związane z AML opiera się przede wszystkim na wytycznych Komisji Europejskiej, które opisuje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającej dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE.
Za główne cele dyrektywy uznaje się m.in.:
- zapobieganie wykorzystywaniu unijnego systemu finansowego do prania pieniędzy i finansowania terroryzmu,
- zapewnienie stabilności, integralności i wiarygodności sektora finansowego,
- wzmocnienie wewnętrznego rynku Unii Europejskiej
- doprecyzowanie zakresu stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego, a także działań podejmowanych przez nie w zakresie relacji związanych z państwami trzecimi wysokiego ryzyka.
Jak w prosty sposób zgłosić transakcję do GIIF?
Generalny Inspektor Informacji Finansowej posiada system informatyczny, który umożliwia instytucjom do tego zobligowanym elektroniczne przesyłanie zestawień transakcji podejrzanych (obowiązują ściśle określone wzory dokumentów elektronicznych opracowane przez ustawodawcę). W celu dopełnienia formalności względem Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, uruchomiony został specjalny system, który umożliwia przesyłanie wymaganej dokumentacji drogą elektroniczną. System ten dostępny jest na stronie https://www.giif.mofnet.gov.pl/.
Wszystkie dane i rejestry transakcji dostarczane GIIF przez podmioty i instytucje muszą być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym i kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną jednego z polskich kwalifikowanych dostawców usług zaufania, jak CenCert. Podpis można uzyskać na naszej stronie www: https://www.cencert.pl/certyfikat-kwalifikowany/
Poinformowanie GIIF o transakcjach podejrzanych jest bardzo proste i polega na przygotowaniu rejestru transakcji podejrzanych, podpisaniu dokumentu certyfikatem kwalifikowanym CenCert i wysłaniu ich w formie elektronicznej. Co ważne, podpis elektroniczny CenCert daje subskrybentom pełną wygodę – rejestry do GIIF mogą być wysyłane bez jakichkolwiek ograniczeń, zawsze zgodnie z zapotrzebowaniem, 24 godziny na dobę, w dowolnym czasie i miejscu. Podpis CenCert to duże ułatwienie dla instytucji i firm, szybkość, komfort, zgodność z polskimi i unijnymi przepisami, a przede wszystkim pełne bezpieczeństwo przed przed sfałszowaniem i antydatowaniem.
Więcej informacji na temat naszych produktów znajdziecie na stronie https://www.cencert.pl/certyfikat-kwalifikowany/. Zapraszamy także do kontaktu z naszymi Partnerami (https://www.cencert.pl/punkty-rejestracji/) oraz z infolinią, czynną w dni robocze w godzinach 8.00 – 18.00, pod numerem telefonu: 22 720 79 55, 666 028 044, mail: biuro@cencert.pl
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 01.03.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2014 r., poz. 455) Ustawa z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2021 r., poz. 815)
Rozporządzenie Ministra Finansów z 21.09.2001 r. w sprawie określenia wzoru rejestru transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczenia danych z rejestru Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz. U. nr 113, poz. 1210, ze zm.)
Źródło:
https://www.gov.pl/web/finanse/generalny-inspektor-informacji-finansowej
https://www.gov.pl/web/finanse/przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-i-finansowaniu-terroryzmu
Przeczytaj artykuł: Podpis elektroniczny w unijnych zamówieniach publicznych.