Z danych podawanych przez Główny Urząd Statyczny wynika, że w Polsce dominują jednoosobowe działalności gospodarcze – pod koniec ubiegłego roku mieliśmy ponad 2,5 mln aktywnych firm tego typu zarejestrowanych w CEIDG. Liczba całkiem spora, bo pokazująca, że mimo pandemii i trudnej sytuacji gospodarczej, Polacy wciąż chcą działać na własny rachunek.
Jeśli w głowach rodzi się pomysł na dochodowy biznes i chęć dołączenia do grona przedsiębiorców, to najczęściej wiemy, że wypadałoby mieć firmę. I to tyle. Jak to zrobić i na jakie aspekty zwrócić uwagę? Poniżej przygotowaliśmy krótki mini-przewodnik podstawowych informacji, jakie czynności należy wykonać przy otwieraniu pierwszej działalności, tym bardziej, że rok 2022 przyniósł nam wiele zmian prawno-podatkowych.
Gdzie rozpocząć?
Na początek dobra wiadomość – wszelkie formalności związane z otwarciem działalności można zrobić online i to całkiem szybko, poprzez stronę biznes.gov.pl – wystarczy wypełnić na niej formularz CEIDG (wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Co ważne, zakładając działalność zdalnie nie musimy pojawiać się ani w urzędzie skarbowym, ani w ZUS – o podjętych przez nas krokach system poinformuje te instytucje w naszym imieniu. Przed rozpoczęciem rejestracji (czy to online czy w sposób tradycyjny w urzędzie), należy przygotować niezbędne, podstawowe dane: imię, nazwisko, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości, PESEL, numer NIP i REGON, jeśli zostały nadane (jeśli numery te nie są dostępne, to wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców będzie jednocześnie wnioskiem o ich nadanie), etc.
Żeby zarejestrować firmę na biznes.gov.pl, należy posiadać profil zaufany lub podpis kwalifikowany, czyli podpis elektroniczny, który ma taką moc prawną jak podpis własnoręczny, za pomocą którego można podpisać dowolny dokument. Listę produktów, które możecie dopasować do własnych potrzeb (np. ze względu na okres ważności) znajdziecie na naszej stronie: https://www.cencert.pl/certyfikat-kwalifikowany/
Jeśli wiemy już gdzie i jak, to spróbujmy uzyskać odpowiedzi na istotne pytania związane z działalnością w ogóle…
Kto może prowadzić działalność gospodarczą w Polsce?
Przede wszystkim osoba pełnoletnia, posiadająca zdolność do podejmowania decyzji. Aby założyć firmę jednoosobową, nie trzeba mieć polskiego obywatelstwa. Obywatele państw członkowskich UE i państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Z kolei obywatele państw spoza Unii lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą podejmować działalność gospodarczą w naszym kraju na takich samych zasadach jak obywatele polscy, jeżeli tylko posiadają zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej czy zezwolenie na pobyt czasowy, wydane w określonym celu.
Czy każdy powinien zarejestrować firmę?
Jeśli chcemy prowadzić stałą, zorganizowaną działalność zarobkową i szykujemy się na spore zyski (czego oczywiście wszystkim życzymy), musimy się zarejestrować w CEIDG. Jeśli spodziewamy się niewielkich przychodów z działalności – nie mamy takiego obowiązku. Co oznaczają „niewielkie przychody”? Ustawodawca tłumaczy, że są to przychody z działalności, które nie przekraczają w żadnym miesiącu 50% minimalnego wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę, że w 2022 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 3100 zł, przychody w 2022 roku nie mogą przekroczyć 1505 zł. Dodatkowo, przedsiębiorca, który nie rejestruje swoje działalności nie można wykonywać działalności w ramach spółki cywilnej, ani prowadzić działalności, która wymaga specjalnych zezwoleń lub koncesji (tzw. działalność regulowana). Co istotne, rejestracji w rejestrze przedsiębiorców nie podlega działalność agroturystyczna rolników, produkcja wina przez rolników, czy rolniczy handel detaliczny.
Jak wybrać odpowiednią nazwę swojej działalności?
Tu mamy jasne wytyczne – nazwa działalności jednoosobowej musi zawierać minimum imię i nazwisko w mianowniku. Oczywiście, do tej „podstawy” można dodawać inne elementy, jak pseudonim, profil działalności, miejsce prowadzenia, etc. Warto pamiętać, że jedna osoba fizyczna może mieć tylko jeden wpis w CEIDG – co oznacza, że nie możemy zarejestrowanych kilku jednoosobowych firm na swoje nazwisko.
Jaki kod PKD będzie najlepszy?
Przedsiębiorca, który rejestruje firmę, musi przypisać swoją działalność do określonego kodu w Polskiej Klasyfikacji Działalności, czyli prostszymi słowami – wybrać odpowiedni kod PKD. Trzeba pamiętać, że niektóre z kodów są związane z określonymi formami opodatkowania czy koniecznością posiadania na przykład kasy fiskalnej. Warto się nad tym pochylić i wybrać kody jak najbardziej dopasowane do planowanej działalności. Pełna lista kodów jest dostępna na stronie: https://www.biznes.gov.pl/pl/tabela-pkd – do formularza CEIDG wpisujemy jedynie numery kodów, bez opisów.
A co z pozwoleniami?
Zgodnie z obowiązującą w Polsce zasadą przedsiębiorcy mogą działać swobodnie – nie potrzebują zgody na prowadzenie konkretnej działalności. Są jednak zawody, w których należy posiadać określone uprawnienia, określony sprzęt, licencję, koncesję, zezwolenie lub wpis do rejestru działalności regulowanej.
Adres firmy? Nie zawsze…
Firmę można prowadzić w jednym lub wielu stałych miejscach, na przykład w punkcie usługowym, w biurze, w tym w biurze wirtualnym, we własnym mieszkaniu albo bez stałego adresu czy mobilnie. Oczywiście, podczas rejestracji należy podać adres do doręczeń, w którym będziecie odbierana korespondencja dotycząca działalności. Ważne – należy posiadać tytuł prawny do każdej nieruchomości, której adres zgłaszamy do CEIDG, jak prawo własności, dzierżawa, najem, użyczenie, etc.
Teraz coś trochę trudniejszego…, czyli jaką formę opodatkowania wybrać?
Od stycznia 2022 roku mamy do wyboru trzy formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej wprowadzone przez Polski Ład.
- zasady ogólne, według skali podatkowej (stawka podatkowa 17% i 32%)
- stawka liniowa (stawka podatkowa 19%)
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych dla większej ilości działalności gospodarczej. Tu zatrzymamy się na chwilę. Ważne, abyśmy zdawali sobie sprawę, że ryczałt to forma rozliczania, gdzie płacimy stałą stawkę procentową od przychodu – dla celów podatkowych nie mają znaczenia koszty firmy, a żaden zakup nie jest liczony w momencie rozliczania podatku. Stawka podatku uzależniona jest od tego, jaki rodzaj działalności prowadzimy. Nie ma natomiast znaczenia, czy jest to działalność nowa, zakładana dopiero w 2022 roku czy też kontynuacja działalności.
Ważne! Od 2022 roku z czwartej formy opodatkowania – karty podatkowej mogą korzystać tylko ci podatnicy, którzy kontynuują opodatkowanie w tej formie – bo byli już opodatkowani w ten sposób w 2021 roku.
A co z podatkiem VAT?
VAT to podatek pobierany na każdym etapie obrotu towarami lub usługami. Jego wartość jest doliczana do każdej transakcji. VAT płacony jest niezależnie od podatku dochodowego PIT i od tego w jaki sposób PIT jest rozliczany (zasady ogólne, stawka liniowa, ryczałt czy karta podatkowa, o czym pisaliśmy powyżej).
Każdy przedsiębiorca ma obowiązek zarejestrować się do VAT, wyjątkiem są firmy:
- których sprzedaż nie przekracza limitu 200 tys. zł rocznie
- sprzedają wyłącznie towary i usługi zwolnione z VAT.
Komu opłaca się być VAT-owcem? Najprościej mówiąc tym, którzy do prowadzenia działalności sami muszą kupować z VAT-em (np. materiały lub usługi).
Płatności i rachunki bankowe
Przedsiębiorcy mogą wykorzystywać w działalności gospodarczej rachunek firmowy lub swój rachunek prywatny – musi to jednak być rachunek, który ma tylko jednego posiadacza.
Pamiętajmy, że nie każdą transakcję można przeprowadzić gotówką. Zgodnie z przepisami jednorazowa wartość transakcji gotówkowej nie może przekraczać równowartości 15 tys. zł, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności.
Rachunek bankowy przydaje się do opłacania podatku lub składki ZUS – tu wyjątkiem są mikroprzedsiębiorcy (czyli firmy, które co najmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniały mniej niż 10 pracowników i osiągnęły roczny obrót netto nieprzekraczający 2 milionów euro) – oni mogą opłacać składki ZUS i podatki na poczcie.
Rachunek firmowy (a nie prywatny) jest potrzebny jeśli zarejestrowaliśmy się jako podatnik VAT – tylko numery firmowych rachunków są publikowane w Wykazie podatników VAT, czyli na tzw. Białej liście podatników VAT. Konto firmowe jest także potrzebne jeśli dokonujemy transakcji z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP), czyli tzw. split payment – płatność za towar lub usługę nie trafia w całości na rachunek odbiorcy, ale zostaje rozdzielona na kwotę netto i podatek VAT i jest księgowa systemowo na różne konta.
Sprawdź, jakie składki zapłacisz do ZUS
Każdy przedsiębiorca w działalności jednoosobowej musi opłacać za siebie składki do ZUS na:
- ubezpieczenia społeczne, z których obowiązkowe są: ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne jest ubezpieczanie chorobowe
- Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy
- ubezpieczenie zdrowotne.
Osoby, które dopiero zaczynają działalność gospodarczą lub zamknęli poprzednią przynajmniej 60 miesięcy wcześniej oraz nie planują świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy przez pierwszych 6 miesięcy działalności mogą korzystać z tzw. ulgi na start, która przez 6 miesięcy kalendarzowych pozwala nie płacić składek na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorcy, którzy zakończyli okres trwania ulgi na start mają prawo skorzystać z preferencyjnych składek ZUS – przez 24 miesięcy od momentu rejestracji w ZUS można opłacać mniejsze składki za ubezpieczenia społeczne. Preferencyjny ZUS to obecnie 285,71 zł.
Rok 2022 to wiele zmian księgowych, podatkowych i prawnych związanych z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej. W związku z wejściem w życie Polskiego Ładu, od stycznia zmieniło się dla przedsiębiorców wiele skutków podatkowych – wprowadzone zostały nowe zasady obciążeń dotyczące składki zdrowotnej, wyliczeń zaliczek na podatek dochodowy, ulg lub ich braku… To wszystko powoduje, że wielu z nas zastanawia się, jaka forma organizacyjno-prawna będzie optymalna – jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka z o.o. a może prosta spółka akcyjna? Aby rozwiać wszelkie wątpliwości konieczne jest przeanalizowanie każdej z nich z osobna – poznanie ich zalet i wad, sposobów rejestracji, kosztów prowadzenia, możliwych zysków. W dzisiejszym artykule skupiliśmy się na działalności gospodarczej, o pozostałych – przeczytacie w kolejnych artykułach.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy.
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
- Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.
Przeczytaj artykuł: Słów kilka o ekologii